حوزه های تغییر در انقلاب صنعتی چهارم و تهدیدهای آن برای کشور

ما در آستانه انقلاب فن‌آوری هستیم. انقلابی که به صورت بنیادین در حال تغییر زندگی، کار و ارتباطات ماست. این تحول بزرگ از لحاظ مقیاس و پیچیدگی به هیچ تجربه بشری شباهت ندارد. ما هنوز نمی‌دانیم که آینده این تحول بزرگ چگونه خواهد بود. برای آگاهی از حوزه های تغییر در انقلاب صنعتی چهارم و تهدیدهای که این دوره می تواند برای کشورما داشته باشد، مدیر گروه اقتصاد دانش بنیان پژوهشکده مطالعات فناوری ریاست جمهوری در گفتگو با پژوهش خبری به این موضوع پرداخته است.

روح الله ابوجعفری در باره حوزه های تغییر در انقلاب صنعتی چهارم و در قالب چه بخش هایی نمود پیدا می کند؟ گفت: در طول تاریخ اقتصادی جهان با سه انقلاب صنعتی رو به رو بوده ایم که انقلاب صنعتی اول، مبتنی بر فناوری موتور بخار، انقلاب صنعتی دوم، مبتنی بر فناوری های نفت و الکتریسیته و اتوماسیون های صنعتی و تولید انبوه و انقلاب صنعتی سوم، مبتنی بر فناوری ICT شکل گرفت و هر کدام از این انقلاب تحولات جدی در حوزه اقتصاد، اجتماع و فرهنگ به وجود آورد.

وی افزود: امروزه شاهد شکل گیری انقلاب صنعتی چهارم هستیم که نکته حائز اهمیت آن شکل گیری یک برهه تاریخی و جابه جایی بین تمدن ها است و از ترکیب سه حوزه تغییر شامل تغییرات زیستی، فیزیکی و دیجیتال به وجود آمده است. بدین صورت که در حوزه تغییرات فیزیکی با فناوری مواد پیشرفته، چاپ سه بعدی، رباتیک پیشرفته و خودروهای خودران مواجه هستیم؛ در حوزه تغییرات دیجیتال، فناوری هوش مصنوعی، فناوری بلاک چین و اقتصاد اشتراک گذاری شکل گرفته است و در حوزه های زیستی نیز با اتفاقاتی از جنس توالی یابی ژنی و پزشکی شخصی شده، زیست شناسی مصنوعی و رسانش مؤثر روبه رو هستیم. که از ترکیب بین این تغییرات محصولات جدید و صنایع جدید شکل می گیرد که تأثیرات جدی در اقتصاد کشورهای در حال توسعه به وجود خواهد آورد.

ابوجعفری تصریح کرد: حال اگر یک واکنش سیاستی مناسب برای این حوزه وجود نداشته باشد، کشور ما از این فرصت تاریخی به وجود آمده استفاده نخواهد کرد و همانند تجربه سه انقلاب صنعتی گذشته، تنها یک مصرف کننده باقی خواهیم ماند.

مدیر گروه اقتصاد دانش بنیان پژوهشکده مطالعات فناوری ریاست جمهوری در باره اینکه چه تهدیدهایی به واسطه شکل گیری انقلاب صنعتی چهارم پیش روی کشور است؟ گفت:از سوی دیگر، تأثیراتی که به واسطه این انقلاب در حوزه اقتصاد به خصوص، اشتغال، صنایع جدید و افزایش بهره وری شاهد خواهیم بود، باعث می شود آسیب این حوزه تنها محدود به مصرف کنندگی فناوری نباشد، بلکه امنیت عمومی نیز زیر سؤال خواهد رفت و مثال هایی از جنس ایجاد بانک های اطلاعاتی ژنی ایرانی ها در خارج از کشور، خروج اطلاعات مصرف کننده ایرانی در پلتفرم های خارجی مثل ایمیل ها، پیام رسان ها و ... گویای این تهدید و آسیب برای کشور است.

ابوجعفری اضافه کرد: در حوزه رگولاتوری نیز تنها پذیرنده قدرت مقررات گذاری سایر نهادها خواهیم بود که همه این موضوعات ضرورت آگاهی بخشی به مصرف کننده، تولید کننده و در مجموع، دولت و جامعه ایرانی را بیش از پیش نمایان می سازد. در این میان یکی از مأموریت ها و وظایف اصلی رسانه ملی، پرداختن به این موضوع از جنبه فرصت، تهدید و ارائه راهکار است تا هر چه بهتر بتوانیم پاسخ سیاستی مناسبی برای این حوزه در نظر بگیریم.