باوری دیرینه برای طلب رحمت الهی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، کمی آن طرف تر، دور از غوغا و هیاهوی شهر‌ها که مردمانش در گیر و دار زندگی صنعتی غوطه ور شده اند، مردمانی هستند که فارغ از همه اینها، با صفای دل به زندگیشان، رنگ خدایی می‌بخشند.
آنان هنوز که هنوز است با پاکی، سادگی و بی آلایشی و صدق و صفا، دست به آسمان گشوده و برای سیرابی زمین و برکت کار و زندگیشان، از خداوند آسمان‌ها و زمین، رحمت الهی؛ باران می‌طلبند و سنت‌های دیرینه‌ای را که از نیاکانشان به یادگار مانده، همچنان ادا می‌کنند.
یکی از این سنت ها، سنت چومچه خاتون است.

این مراسم هر سال در اواسط فصل بهار برگزار می‌شود و کشاورزان و دامپروران با اجرای این مراسم از خداوند طلب باران می‌کنند که این درخواست در مناطق مختلف به صورت‌های مختلف انجام می‌گیرد.
مثلا در روستای اسفنجان اسکو در سی و ششمین روز بهار، مراسمی بنام اکوز قوربانلیغی (گاو قربانی)، در بخش خاروانای ورزقان روستای ارزیل مراسمی بنام حوبوللا (حبیب الله که با یک درخت که ۳ شاخه دارد به در خانه مردم می‌رود) و در اطراف تبریز، چومچه خاتون و در قره داغ و شهرستان هریس، مردم با رفتن به تپه‌ای در اطراف روستا به نام مصلی، از خداوند باران طلب می‌کنند.
احیای سنت دیرینه چومچه خاتون و مصلی در روستای جیغه
این سنت ها سالیان سال است که در برخی مناطق آذربایجان شرقی از جمله شهرستان هریس اجرا می‌شود.
هر چند در سال‌های گذشته، برگزاری این سنت ها از رونق افتاده بود و با حضور تعداد اندکی برگزار می‌شد، اما امسال به منظور احیای سنت‌های بومی و محلی و شناساندن روستا‌های توریستی شهرستان هریس، با همت مسئولان شهرستان و مردم محلی، مراسم "چومچه خاتون نه ایستر، اللاه دان یاغئش ایستر و مصلی با شور و شوق فراوانی در روستای زیبای جیغه برگزارشد.

یکی از زنان سن و سال دار محلی روستای جیغه می‌گوید: آن طور که از آبا و اجدادمان شنیده ایم، مراسم چومچه خاتون، حدود ۵۰۰ سال است که در این روستا اجرا می‌شود.

بانوی دیگر جیغه‌ای هم می‌گوید: هر سال در پایان مراسمِ چومچه خاتون، شاهد بارش باران بودیم و پروردگار، نعمت باران خود را به زمین نازل می‌کند.
چگونگی اجرای مراسم چومچه خاتون
در آغاز مراسم چومچه خاتون، یکی از زنان خوش نام روستا، قاشق بزرگ چوبی که به زبان محلی، چومچه نامیده می‌شود در دست می‌گیرد، آن هم در حالی که بچه‌های زیر ۱۰ سال روستا، دنبال او به راه افتاده اند.
خاتون، در خانه‌ها را یکی یکی می‌زند و وقتی صاحب خانه، در را باز کرد، این چهار بیتی را می‌خواند"چومچه خاتون نه ایستر، الله دان یاغیش ایستر، الی قولی خمیرده، بیرجه قاشیق سو ایستر".
یعنی من چومچه خاتون از خداوند باران طلب می‌کنم، با دستان آغشته به خمیر، در خانه شما آمده ام تا یک قاشق آب هم از شما بگیرم.
صاحب خانه هم که معمولا زن خانه است، مقداری آب درون قاشق چوبی او می‌ریزد و چومچه خاتون هم، آن را از روی سرش، به طرف آسمان پرتاب می‌کند.
آب به سر و روی بچه‌های همراهش می‌ریزد و آن‌ها با آهنگ مخصوص و زدن دو سنگ به هم که در دست دارند، این ۶ بیت را می‌خوانند:"چاخ داشی چاخماخ داشی، یاندی اورییم باشی، پیر داغینین بولودی، کاسیبلارین اومودی، الله بیر یاغیش گوندر، آرپا بوغدا قورودی" (سنگ‌های سفت و سخت، سینه ام آتش گرفت،‌ای پروردگاری که امید فقرا و بیچارگانی، بارانِ رحمتت را به سوی ما نازل کن، مزارع گندم و جوی ما خشکید) و در حین خواندن این اشعار به در خانه بعدی حرکت می‌کنند.
در هر خانه، صاحب خانه علاوه بر آب، یک مشت مواد لازم برای تهیه آش همانند نخود، بلغور، عدس و ... را به داخل قاشق چوبی چومچه خاتون می‌ریزد تا با آن آش پخته و میان اهالی توزیع شود.

باوری دیرینه برای طلب رحمت الهی باوری دیرینه برای طلب رحمت الهی باوری دیرینه برای طلب رحمت الهی باوری دیرینه برای طلب رحمت الهی باوری دیرینه برای طلب رحمت الهی باوری دیرینه برای طلب رحمت الهی باوری دیرینه برای طلب رحمت الهی باوری دیرینه برای طلب رحمت الهی باوری دیرینه برای طلب رحمت الهی باوری دیرینه برای طلب رحمت الهی باوری دیرینه برای طلب رحمت الهی

حضور ۳ هزار نفر در مراسم چومچه خاتون و مصلی 
ناصر وارسته، رییس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان هریس می‌گوید: امسال حدود ۳ هزار نفر از شهرستان هریس، اهالی روستای جیغه و حتی مردمانی از شهر‌ها و روستا‌های اطراف در مراسم چومچه خاتون حضور دارند.
یکی از راهنمایان و بلد‌های محلی گروه گردشگری شهرستان هریس هم می‌گوید: در مراسم چومچه خاتون روستای جیغه هریس، گردشگرانی از تهران و اصفهان هم شرکت کردند.
اجرای مراسم مصلی در پی مراسم چومچه خاتون
با پایان مراسم چومچه خاتون، حاضران با پای پیاده به طرف تپه‌ای به نام مصلی حرکت کرده و با قربانی کردن گوسفند، این بار مراسم مصلی را به جا می‌آورند.

بالای تپه مصلی، چند نفر از اهالی، گله‌های گوسفند و بره‌ها را به هم نزدیک می‌کنند تا صدای آن‌ها در تپه طنین انداز شود.
بره‌ها با سر و صدا به دنبال مادران خود می‌گردند تا به نزد آن‌ها رفته و با خوردن شیر، سیراب شوند.
در این حین، زنانی هم که کودک شیر خوار دارند، برای چند لحظه از فرزندانشان دور می‌شوند و همراه با سر و صدای بره ها، کودکان آن‌ها هم برای رسیدن به مادرشان، سر و صدا و تقلا می‌کنند.
مردم هم با دیدن این صحنه دست به آسمان بلند کرده و از خداوند می‌خواهند به معصومیت بره‌ها و کودکان زبان بسته، به آن‌ها رحم کرده و رحمت خود را نثار بندگانش کند.
پس از آن جماعت گرد هم جمع شده و دعای طلب باران می‌خوانند.

نزول باران حین خواندن دعای طلب باران
هنوز دعا به پایان نرسیده، پروردگار رحمتش را بر بندگانش نازل کرده و شرکت کنندگان در مراسم مصلی، زیر باران به خواندن دعا ادامه می‌دهند و با چشمانی پر از اشک شوق، از پروردگارشان به خاطر لطف و عنایتش سپاسگزاری می‌کنند و سجده شکر به جا می‌آورند.
روستاییان معتقدند این مراسم علاوه بر نزول رحمت الهی، به زندگی و محصولات زراعی آن‌ها رونق و برکت می‌بخشد، از این رو سالانه با جان و دل این مراسم را برگزار می‌کنند و همواره به برکت آن از رحمت الهی برخوردار می‌شوند.

جیغه یکی از روستا‌های آذربایجان شرقی است که در دهستان بدوستان غربی بخش خواجه شهرستان هریس واقع شده است.
جمعیت هزار و ۷۰۰ نفری این روستا و دو روستای همجوار قراجه و جیغناب از عشایر ارسباران و از طایفه حاج علیلو هستند.
آرامگاه ارمیای نبی هم در این روستاست.