مدال حقانیتِ یک دفاع در وقت اضافه

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز ایلام؛ "شنوندگان عزیز! توجه فرمایید! اینجا ایلام است، صدای ما را از منطقه عملیاتی مهران قهرمان می شنوید" ... یک روز این جملات در گوش همه مردم ایلام، صدایی آشنا بود و با هر زخمی که مهران برمی داشت، دل و جانمان زخمی می شد همانطور که با هر خبر پیروزی اش غرق در شور و غرور می شدیم؛ اما حالا سالها از آن روزها می گذرد و دیگر خبری از آن صداهای شنیدنی نیست. دیگر در مناطق عملیاتی میمک، شرهانی، قلاویزان و دشت عباس خبری از آن صداها نیست و این تنها تانک های سوخته و قمقمه های خالی و پوتین های جا مانده در دل بیابان ها هستند که در سکوت حرف هایی برای گفتن دارند؛ فقط کافیست گوش جانت را به آن ها بسپاری تا قصه ها یی واقعی از تلخ و شیرین های آن روزها را برایت روایت کنند.

حافظه ای که باید تصویری شود

"نجف اسدی" از زرمندگان دوران دفاع مقدس، می گوید: حافظه ی شفاهیِ خاطرات آن روزها باید به تصویر کشیده شود و نباید گذاشت گرد و غبار فراموشی بر آن بنشیند.

وی ادامه می دهد: دیروز زبان، زبانِ اسحله و توپ و تانک بود و اکنون نوبت زبان هنر است تا از ارزش هایی که به قیمت جان به دست آمده محافظت شود.

یک جای خالی بزرگ...

با این که هنر به دغدغه رزمندگان سرافراز روزهای سربلندیمان پاسخ مثبت داده و حرف های زیادی را به گوش همکان رسانده است اما باز هم ناگفته های بسیاری وجود دارد که همه اش هم شنیدنی ست.

"قاسم نظری" از رزمندگان هشت سال پایمردی و ایستادگیست.

او می گوید: اولین ترکش و گلوله دشمن به تن ایلام اصابت کرد به گونه ای که حتی دوازده روز قبل از آغاز رسمی جنگ تحمیلی، در تاریخ ۱۹ شهریور۱۳۵۹ نیروهای بعثی عراق وارد استان ایلام شدند و به منطقه میمک حمله کردند و اولین پیروزی جبهه ی اسلام هم به در میمک رقم خورد. اغراق نیست اگر بگوییم میمک هنوز رشادت عشایران ایل خزل و دیگر مردان مرد این دیار را از یاد نبرده است همان هایی که با دست خالی و تنها با سلاح ایمان در مقابل لشکر تا به دندان مسلح کفر ایستادند و پیروزیشان را جشن گرفتند. اما سوال اینجاست که:

 چرا ایلام از  لنز دوربین کارگردانان حوزه ی دفاع مقدس پنهان مانده است؟!

"علی روئین تن" یکی از کارگردانان موفق کشوری در پاسخ به این سوال می گوید: تغییر سبک زندگی و گرایش به مرفه طلبی موضوعی ست که به میان هنرمندان نیز به عنوان قشری از جامعه رسوخ پیدا کرده و در قاب تصویر منعکس شده است. پدیده ای که با ظهور آن، سادگی و مفاهیم معنوی ای مانند دفاع مقدس پنهان می شود.

کارگردان سینماییِ "دل شکسته" در پاسخ به این سوال که چرا تاکنون هیچ فیلمی در ژانر دفاع مقدس موفق به کسب عناوین جشنواره های بین المللی نشده است، می افزاید: عرضه ی محصولاتی با مشابه خارجی و نه ارائه فیلم هایی با رویکرد بومی یکی از دلایل این امر است.

وی تشریح کرد: اصرار بر این دیدگاه موجب شده تا هیچ گاه به این خودباوری نرسیم که فیلم هایی مانند "دیده بان" و ... در حوزه دفاع مقدس در جشنواره های بین المللی ارائه شنوند و بدرخشند.

اما چرا ایلام در ژانر دفاع مقدس مفقودالاثر مانده است، تنها به هنرمندان غیر بومی برنمی گردد

"یک کارگردان بومی" از علت این بی اقبالی می گوید: فراهم نبودن بستر مناسب و نبود امکاناتی مانند شهرک سینمایی و ملزومات جنگیِ دیگر موجب شده تا به صورت جدی به این مقوله پرداخت نشود.

"قدرت باقری" با توصیف استان ایلام به گنجینه ای سر به مُهر در زمینه دفاع مقدس افزود: اکثر کارهایی که در این خصوص انجام شده براساس تکلیف سازمانی بوده ولی با وجود تمام این شرایط، کارهای خوب و موفقی نیز ارائه شده است.

کارگردان مستند موفقِ "مین" تاکید کرد: جنگ در ایلام آغاز و در ایلام هم تمام شد؛ بنابراین گفتنی های بسیاری دارد که هنوز بیان نشده است و پرده گشایی از این رازهای سر به مُهر، توجه بیشتر مسئولان را می طلبد.

اما مردم دیار من، -ایلام- خوب می دانند که چگونه از دل محرومیت، موفقیت بسازند و از دل جنگ و ویرانی، ساختن و ساخته شدن را.

آری جنگ از کودکانِ سرزمین من، انسان های بزرگی ساخت که بسیار بزرگتر از شناسنامه هایشان قد کشیدند. کودکانی که جای بادبادک میگ های کاغذی هوا می کردند و جنگ با گوشت و پوست و استخوانشان، با روح و جانشان عجین شد و حالا همین کودکان، بزرگ که شدند هنرشان رنگ و بوی دفاع مقدس گرفت و فیلمساز دفاع مقدسی لقب گرفتند. درست مثل دوقلوهایی که گفتن از مقوله ی پرمحتوایی مثل چنگ برایشان سخت و سنگین و پیچیده نیست، آن ها با جنگ و دفاع از آب و خاکشان بزرگ شده اند و امروز دنیا نیز به این بزرگی اشان اقرار کرده و مُهر تایید زده است.

 " حسن و حسین صیدخانی" برادران دوقلویی هستند که در ژانر دفاع مقدس، فیلم می سازند. متولد سال 1366 هستند و از دوران ابتدایی به صداوسیمای مرکز ایلام وارد شدند.

بسیاری از مردم ایلام، هنوز علاقه ی وافر آن ها را به هنرِ سینما و تلویزیون در حین پخش تست بازیگریشان و در حالی که کارگردان به مزاح گفت که رد شده اید و آن دو با اشک و عشق، فرصت دوباره ای برای ورود به این عرصه می خواستند را از یاد نبرده اند. تا این که در "زیر سایه ی بلوط" به کارگردانی جعفر نورمحمدی برای اولین بار به ایفای نقش پرداختند و بعد از بازی در سریال بهرام و مهرام در سال 82 به همراه خانواده به تهران رفتند و در آنجا پله های ترقی را یکی پس از دیگری در زمینه فیلمسازی پیمودند و کارهایشان در شبکه های مختلف سراسری مجوز پخش گرفت. آن ها امروز 2 عنوان "اولین" را در تاریخ سینمای ایران به خود اختصاص داده اند: ساخت یک فیلم سینمایی برای اولین بار در استان محروم ایلام با عنوان "مستطیل قرمز" و کسب رتبه اول جشنواره میلان ایتالیا برای نخستین بار در حوزه دفاع مقدس.

مستطیل قرمز، نه به همه ی محرومیت ها

به هر جای این شهر و دیار که نگاه می کنی خاطره ای از آن روزها را در دل خود به یادگار دارد، حتی دیوارهای زخمی اش که هنوز هم جای ترکش و گلوله را در برخی از نقاط، بر تن خود حفظ کرده است، یادآور روزهایی ست که مرگ در یک قدمی ات بود اما از آن هراسی نداشتی. در و دیواری که خاطرات آن روزها را برایت تداعی می کند مثل زمین فوتبال چوار؛ این بخشی از سخنان حسین صیدخانی بود که با عِرق خاصی که در چهره اش موج می زد و البته با تأثر از یادآوری صحنه های دلخراشی که بی گمان در حین گفتگو در ذهنش تداعی می شد، بیان می کرد.

حسین می گوید: سال 95 بود که استارت فیلم مستطیل قرمز زده شد. مستطیل قرمز همانگونه که تمام ذهن و احساسات ما را تسخیرِ خود کرده بود، ببینندگان و داواران جشنواره را نیز متأثر کرد. فیلمنامه ای که 6 ماه تحقیق آن را به اثری تبدیل کرد که با وجود قصه ی دلخراش آن بمباران ناجوانمردانه، دیگر نیازی به نوشتن درام نداشت و لذا هر آنچه که در فیلم آمده است، تماماً روایتی واقعی ست. روایتی که دل ها را به درد می آورد.

این کارگردان جوان در خصوص حادثه زمین فوتبال چوار به نقل از شاهدان می گوید: در حالی که مردم هر روز از خبر شهادت عزیزانشان ماتم زده بودند و بمباران های پیاپی ترس و وحشت و دلهره را برایشان به ارمغان می آورد، عده ای از جوانان این دیار با برگزاری مسابقه فوتبال سعی در ایجاد شادی و نشاط در بین مردم بودند که ناگهان جنگنده های رژیم بعث عراق  در دقیقه ی 55 این بازی، زمین سبز فوتبال را از خون جوانان بی گناه ورزشکار سیراب کرد. در این بازی ناتمام، ۱۰ بازیکن، 3 کودک، یک داور و یک تماشاگر کشته شدند و ۶ نفر هم به درجه پرافتخار جانبازی نائل شدند. به گفته ی خانواده ی شهدا و شاهدان این حادثه ی دلخراش، بسیاری از اجساد اصلا مشخص نبود که متعلق به کدام یک از شهدای گرانقدر است و مردم با جمع کردن پیکر پاره، پاره ی شهدا، آن ها را به خانواده هایشان تحویل می دادند و حتی خاکسپاری شهدا هم در نهایت مظلومیت و در دل تاریکی شب انجام شده بود؛ زیرا روشن کردن برق در شرایطی که هر لحظه احتمال بمباران وجود داشت کار خطرناکی بود. شهدایی با این مظلومیت که وظیفه ما را به عنوان هنرمند در بازگو کردن و ثبت مظلومیتشان به خوبی نمایان می کند.

حسن نیز می گوید: به خاطر عِرقی که به ایلام داشتیم و احساس دَینمان به شهدا با هزینه ی شخصی خود این کار را انجام دادیم. تلاش فراوانی کردیم که سرمایه گذاران بخش خصوصی پای کار بیایند چون به هر حال حمایت های مالی دولتی محدود بود اما متاسفانه کسی اعتماد نکرد و بالاخره تنها توانستیم مبالغی را به صورت امانت و قرض از آن ها بگیریم بخشی را هم از بانک ها وام گرفتیم که خانه ی پدری ام را در گروِ بانگ گذاشتیم، ماشینمان را هم فروختیم و خلاصه هر چه داشتیم پای این فیلم گذاشتیم و الان که کار به اینجا رسیده و فیلم برنده ی مدال بلورین و لوح زرین جشنواره بین المللی شده، باید بگویم که از هیچ شخصی به خاطر حمایت نشدن، قبل از تولید، گلایه ای نداریم اما الان انتظار داریم که مسئولان مختلف فرهنگی و هنری هر کدام به سهم خودشان از این فیلم حمایت کنند که هم فیلم دیده شود و هم ما متخمل ضرر و زیان مالی نشویم و بتوانیم هزینه های صرف شده را جبران کنیم.

کارگردان های فیلم "حریر عشق" با اشاره به فصل اکران ویژه ی این فیلم، قبل از نمایش عمومیِ آن در استان های مختلف با ارائه ی پیشنهادی در این خصوص، ادامه می دهند: دستگاه های فرهنگی استان ایلام نیز می توانند با خرید بلیط برای نیروهای تحت پوشش خود، مانند پایگاه های مقاومت، سمن های مردم نهاد و نیز برای مردم روستاهای کم برخوردار زمینه ی دیده شدن این فیلم را برای همگان فراهم کنند.

و خبری خوش در راه است...

برای پیگیری مطالبات و انتظارات این کارگردانان جوان و موفقِ هم استانیمان به سراغ مدیرکل حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس استان رفتیم.

سرهنگ شرفبیانی در گفتگویی صمیمانه از مکاتبه با بنیاد مرکز، برای فراهم کردن زمینه ی همکاری گسترده در خصوص اکران این فیلم در سطح کل کشور خبر داد.

وی همچنین قول داد در همین هفته جلسه ای با حضور مدیران استانی تشکیل شود تا در خصوص نحوه ی همکاری بیشتر در زمینه اکران هر چه باشکوه تر فیلم مستطیل قرمز هم اندیشی شود.

گفتنی است این فیلم از بین ۱۱۶کشور دنیا رتبه نخست جشنواره میلان ایتالیا را از آن خود کرده است.

اندیشه فولادوند، مهدی اسدی، علی اوسیوند، محمود مقامی، جمشید جهانزاده، شهربانو موسوی، حسن مظلومی و عاطفه مرشدی به همراه هستی صادقیان، داریا اصلانی و امیررضا مهدی‌بیگی به عنوان سه بازیگر نوجوان در «مستطیل قرمز» ایفای نقش کرده اند. ضمن این که بازیگری فرانسوی به نام «شارل کوان» نیز در کنار تعدادی از بازیگران بومی شهر ایلام به ایفای نقش پرداخته‌ اند.

مهدی نادری و مریم اشرفی نویسندگان این فیلم، تورج اصلانی مدیر فیلمبرداری بخش اول و سعید براتی نیز مدیر فیلمبرداری بخش دوم فیلم را بر عهده داشته است، تدوین این اثر نیز به عهده حسین زندباف بود.

و بار دیگر خواستن، توانستن است؛ معنا می شود بدون این که تکراری به نظر برسد.

*** زهرا پوراسماعیل