ثبت بیش از ۵ هزار میلیارد ریال فروش در حوزه سلول‌های بنیادی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما؛ آقای دکترامیرعلی حمیدیه در مراسم رونمایی از ۱۶محصول حوزه سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی که با حضور سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری صورت گرفت، با اشاره به اینکه فناوری سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی در کشورمان در طی سال‌های اخیر با پیشرفت زیادی همراه بوده است، گفت: این امر باعث شده نه تنها بیماری‌های صعب‌العلاج با هزینه‌های کمی در ایران درمان شوند؛ بلکه بیمارانی ازخارج از کشور به ایران بیایند و توسط متخصصان حوزه سلول‌های بنیادی کشورمان درمان شوند.

وی افزود: ستاد در طی ۶ سال گذشته، کارگاه ها، همایش‌های علمی، جشنواره‌ها و رونمایی‌های مختلفی را در حوزه‌های متفاوت برگزار کرده است که همگی نشان از افزایش تلاش فعالان کشور در سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی دارد.

دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی در ادامه گفت: به تازگی داروی بسیار استراتژیک که در زمینه پیوند اعضا و سلول‌های بنیادی خون‌ساز کاربرد دارد، توسط محققان کشورمان تولید شده است و این دارو مجوز اولیه را از سازمان غذا و دارو اخذ کرده است.

آقای حمیدیه همچنین بیان کرد: تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان این حوزه از سال ۹۳ تاکنون رشد قابل توجهی داشتند و در حال حاضر بیش از ۱۶۰ شرکت ایجاد شده است که فروش آن‌ها در سال ۹۹ بیش از ۵ هزار میلیارد ریال بود. محصولات ستاد به صورت دائمی در نمایشگاه دائمی تهران سالن ۳۷ A به نمایش درآمده است.

محصولات ایران ساخت رونمایی شده و کاربرد‌های آن‌ها را بشناسیم

*داروی آنتی تیموسیت گلوبین خرگوشی

یکی از شرکت‌های حوزه زیست فناوری با تکیه بر دانش و تجربه و با استفاده از نیرو‌های نخبه دانشگاهی در سال ۱۳۸۵ با تولید کیت‌ها و مواد مورد نیاز آزمایشگاه‌های ژنتیک و سلولی مولکولی آغاز به کار کرد. در مرحله بعدی با توجه به نیاز کشور به دارو‌های خاص و جلوگیری از خروج ارز اقدام به ساخت داروی ATG خرگوشی کرد.

این داروی نوترکیب در گروه دارو‌های سرکوب کننده سیستم ایمنی طبقه بندی می‌شود که برای جلوگیری از رد پیوند آلوگرافت کلیه، جلوگیری و درمان عارضه پیوند علیه میزبان در بیماران دریافت کننده پیوند سلول‌های بنیادی و برای درمان کم خونی آپلاستیک متوسط تا شدید قابل استفاده است. همچنین به عنوان کاهنده سیستم ایمنی در پیوند کبد، قلب و سایر اعضاء نیز مصرف می‌شود. میزان واردات این دارو در سال، حدود ۳۲۰۰۰ ویال است که با تولید داخلی آن در شرکت مذکور، از خروج حدود ۶ میلیون دلار از کشور جلوگیری خواهد شد.

*پانسمان زیستی جراحی‌ها را ارتقا می‌دهد

پانسمان زیست‌پایه (بیولوژیک) از جنس پرده آمنیوتیک انسان نیز محصولی است که امروز رونمایی شد. این پانسمان محصول یکی از شرکت‌های داخلی است که در سال ۱۳۸۶ با هدف توسعه خدمات مرتبط با سلول درمانی و مهندسی بافت تاسیس شده و فعالیت گسترده تولیدی و تحقیقاتی خود را با هدف تبدیل شدن به قطب تولیدی محصولات مبتنی بر پزشکی ترمیمی در سطح منطقه ادامه داده است.

محصول آمنیودیسک یک پانسمان زیست‌پایه (بیولوژیک) از جنس پرده آمنیوتیک انسان است که در حین فرآیند زایمان سزارین با در نظر گرفتن اصول بهداشتی و ایمنی توسط کارشناسان مجرب جمع آوری می‌شود و در سایت تولید مجهز این شرکت پس از فرآوری و خشک سازی به روشی منحصر به فرد، برش داده شده و بسته بندی می‌شود و در نهایت با اشعه گاما استریل سازی می‌شود و بعد از کنترل کیفی به بازار مصرف عرضه می‌شود.

کاربرد این محصول ترمیم نقایص لایه اپی تلیال قرنیه چشم انسان است که در صورتی که آسیب جدی به این لایه وارد شود، مثل سوختگی حرارتی یا شیمیایی کل قرنیه و یا بروز خراش وسیع ناشی از حوادث و یا بیماری‌های چشمی مثل کراتوپاتی یا ناخنک چشم، فرایند ترمیم طبیعی قادر به بازسازی این لایه نیست، پانسمان آمنیودیسک با موادی که در خود دارد موجب ترمیم کامل لایه اپی تلیال قرنیه شده و دید شفاف فرد را بعد از ترمیم باز می‌گرداند.

*ترمیم زخم‌ها با پد‌های پوستی سرعت می‌گیرد

یکی دیگر از شرکت‌های داخلی در سال ۱۳۹۸توسط چند تن از بانوان محقق دانشگاهی با هدف تولید فرآورده‌های پوستی به منظور استفاده در ترمیم پوست، زخم پوش، سوختگی‌ها و بندآورنده‌های خون در مرکز جامع سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی تبریز تاسیس شده است و تاکنون چندین فرآورده پوستی تولید کرده است. پد‌های پوستی مبتنی بر سلولز حاوی ترکیبات طبیعی هستند که برای ترمیم زخم‌های پوستی، زخم‌های دیابتی، زخم بستر و همچنین مهندسی بافت پوست مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سه نوع پد پوستی بر اساس نانو سلولز ساخته شده است، یکی از این محصولات دارای یک روغن گیاهی بسیار موثر در ترمیم زخم و بافت آسیب دیده پوست است که ترکیب ضد باکتریایی دارد. همچنین ترکیب پماد پوستی بیلوا و نانوذرات نقره در تهیه دو نوع دیگر از این پد‌های پوستی استفاده شده است. این پد‌ها بسیار موثرتر از گاز‌های کتانی بوده و به علت ماهیت انعطاف پذیری به طور کامل محل زخم را پر می‌کنند.

عفونت‌های مقاوم در بیماران دریافت کننده پیوند سلول‌های بنیادی خونساز و بیماران نقض ایمنی رفع می‌شود

ماده موثره دارویی فوسکارنت تری‌سدیم (فوسکاویر) که برای نخستین بار در ایران سنتز شده برای پیشگیری و درمان عفونت‌های مقاوم سیتومگالوویروس در بیماران دریافت کننده پیوند سلول‌های بنیادی خون ساز، مبتلا به سرطان، پیوند اعضاء، بیماران مبتلا به HIV و نقایض اولیه سیستم ایمنی به کار می‌رود.

ماده موثره دارویی مایکوفنولایت که توسط یکی از شرکت‌های دانش بنیان تولید شده است، برای جلوگیری از عارضه پیوند علیه میزبان (GVHD) پیوند سلول‌های بنیادی خون ساز و رد پیوند اعضاء قلب، کلیه و کبد به کار می‌رود. طراحی روش ابداعی سنتز میکوفنولات موفتیل که در یک خلاء کارآمد، بدون مصرف کاتالیست و مواد فعال کننده به صورت سبزتر انجام شده است، زمان کوتاه‌تر فرآیند، بهره بالا و سادگی این فرآیند، روشی مقرون به صرفه با قابلیت اجرا در مقیاس صنعتی را ارائه می‌کند.

*خدمات مبتنی بر اگزوزوم بافت توسعه یافت

یکی از محصولات نوین یکی از شرکت‌های دانش بنیان، کیت استخراج اگزوزوم است. اگزوزوم، ذرات ویزیکولی با اندازه نانومتری استخراج از سلول هستند که حاوی پیام‌هایی از سلول مادری خود بوده و در ارتباطات بین سلولی نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کنند.

به جز روش استخراج به وسیله اولتراسانتریفیوژ که به عنوان روش کنترل مقایسه‌ای و استاندارد شناخته می‌شود، بقیه روش‌ها به علت ناکارآمدی، درصد خلوص پایین استخراج اگزوزوم و گران بودن کمتر استفاده می‌شوند. روش اولتراسانتریفیوژ با وجود خلوص بالا برای استخراج اگزوزوم ها، به دو مشکل اساسی محدود است که علاوه بر گران قیمت بودن، در روش‌های درمانی می‌توانند مداخله گر باشند (وجود ناخالصی). برای حل این مشکلات، ساخت کیت اختصاصی استخراج اگزوزوم‌ها منطقی به نظر می‌رسد. این کیت ضمن استخراج اگزوزوم با خلوص بالا و محدودیت‌های نیاز به اولتراسانتریفیوژ را برطرف می‌کند؛ بنابراین جایگزین بسیار مناسبی برای روش اولتراسانتریفیوژ خواهد بود. اگزوزوم‌های استخراج شده توسط این کیت می‌تواند در مطالعات پژوهشی و بالینی مورد استفاده قرار بگیرد.

*کیت تشخیص مولکولی ایران‌ساخت ویروس‌ها را نابود می‌کند

کیت کیفی تشخیص مولکولی آسپرژیلوس به روش مولکولی PCR-Time Real Multiplex قادر است گونه‌های مهاجم آسپرژیلوس و سایر آسپرژیلوس‌های مهم در حوزه تشخیص پزشکی را شناسایی کند. برای جلوگیری از نتایج منفی کاذب این کیت حاوی کنترل داخلی است. کیت تشخیص مولکولی BKV, CMV و EBV بصورت همزمان با روش Multiplex Real-Time PCR برای عفونت‌های بعد از پیوند به کار می‎رود.

کیت تشخیص مولکولی کووید ۱۹ به روش PCR Time-Real برای تشخیص کروناویروس به روش مولکولی طراحی شده و قادر است دو ناحیه ژنومی از ویروس، شامل ژن N و ORF ۱ ab را با حساسیت و اختصاصیت بالا تشخیص دهد. همچنین برای بررسی کیفیت فرآیند استخراج اسید نوکلوئیک و پیشگیری از نتایج منفی کاذب، تکثیر ژن P RNase انسانی به عنوان کنترل داخلی در طراحی این کیت مد نظر گرفته شده است.

*تولید فاکتور‌های رشد ایران‌ساخت شد

یکی از شرکت‌های دانش بنیان از سال ۱۳۸۹ فعالیت خود را در حوزه تولید محصولات بیوتک و فاکتور‌های رشد آغاز کرده است. این شرکت طی سال‌های اخیر با ورود به حوزه پزشکی بازساختی و سلول‌های بنیادی توانسته ۳ فاکتور رشد EGF، FGF-۱ و KGF-۱ را با خلوص و فعالیت بیولوژیک بسیار بالا در حد نیمه صنعتی تولید کند. این فاکتور‌های رشد به آزمایشگاه‌های متعددی برای استفاده تحقیقاتی ارائه شدند. همچنین برای تولید دارو برای ترمیم زخم و تولید فرآورده‌های مهندسی بافت نیز قابلیت استفاده دارند.

فاکتور رشد اپیدرمی نوترکیب انسانی (rhEGF)، یک پلی پپتید کوچک ۵۳ آمینواسیدی است که در بسیاری از بافت‌های بدن یافت شده و موجب رشد سلول‌های اپی تلیال می‌شود. تاثیر EGF در بازسازی پوست ثابت شده است و در محصولات دارویی ترمیم زخم و محصولات آرایشی استفاده می‌شود. این محصول در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی در حوزه کشت سلول و همچنین مهندسی بافت مصرف دارد.

فاکتور رشد فیبروبلاستی نوترکیب انسانی (rhFGF ۱)، یک پلی پپتید ۱۵۵ آمینواسیدی است که در بسیار از بافت‌های بدن یافت شده و موجب رشد سلول‌های اپی تلیال می‌شود. FGF ۱ در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی کشت سلول و مهندسی بافت مصرف دارد و به صورت گسترده‌ای در محصولات آرایشی جوانساز در دنیا استفاده می‌شود. با توجه به اثر این فاکتور رشد در بازسازی پوست در محصولات دارویی ترمیم زخم نیز استفاده می‌شود.

فاکتور رشد کراتینوسیتی نوترکیب انسانی (rhKGF-۱)، یکی از اعضای خانواده فاکتور‌های رشد فیبروبلاستی است که در مرحله اپیتلیزاسیون (ساخت لایه بافت پوششی) در فرایند بهبود زخم حضور دارد و موجب تکثیر سلول‌های اپیتلیال می‌شود و در محصولات دارویی ترمیم زخم استفاده می‌شود.KGF-۱ همچنین در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی کشت سلول و مهندسی بافت مصرف دارد.

*ساخت کیت استخراج DNA از بزاق

استخراج DNA از بزاق یک روش جایگزین برای این مساله است. استخراج از بزاق به دلیل درگیر بودن دهان با باکتری‌های زیاد آلودگی دارد که باید در طی یک پروسه مشخص و با شست و شو این میزان را کاهش داد. این روش نوین توسط یکی از شرکت‌های داخلی توسعه یافته است.

مرسوم‌ترین راه استخراج DNA، استفاده از سلول‌های خونی است. اما این روش برای بیماران مسن، مادران باردار و نوزادان و کودکان کم سن و سال بسیار سخت است و معمولا به سختی اتفاق می‌افتد. این سختی برای بیمارانی که خون آن‌ها سریعا لخته می‌شود و یا بیماری کم خونی دارند، بسیار بیشتر است.

به نقل از معاونت علمی ریاست جمهوری، استخراج DNA از بزاق یک روش جایگزین برای این مساله است. استخراج از بزاق به دلیل درگیر بودن دهان با باکتری‌های زیاد آلودگی دارد که باید در طی یک پروسه مشخص و با شست و شو این میزان را کاهش داد. سپس با استفاده از یک کیت پایدار کننده می‌توان بزاق را برای مدت مشخصی در دمای اتاق پایدار نگه داشت تا آزمایشگاه‌ها بتوانند در مدت زمان طولانی تری از آن استخراج با کیفیت داشته باشند.