وزارت کشور نقش تنظیم‌گری دارد

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، آقای دکتر محسن کوشش تبار - معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منطقه‌ای وزارت کشور  در برنامه صف اول شبکه خبر موضوع نقش استان‌ها در توسعه تجارت و صنعت کشور را تشریح کرد. 

مقدمه مجری: در خصوص مسائل اقتصادی که حوزه وزارت کشور به آنها ورود کرده مسائلی همچون پیگیری امور اقتصادی و صادراتی در استان‌های مختلف بحث طرح توسعه زنجیره‌های ارزش راهبردی در استان‌ها و مسائل مبتلابه معاونت هماهنگی امور اقتصادی وزارت کشور گفتگو می‌کنیم. 
سوال: برای این که بحث یک مبنایی داشته باشد، قدری در ابتدا در خصوص آن جایگاه وزارت کشور در حوزه اقتصادی بفرمایید، اصلا چه نقش و جایگاهی را وزارت کشور در حوزه اقتصاد بازی می‌کند؟ چون آن چیزی که همه ما و بسیاری از مردم ما در ذهنیت دارند از وزارت کشور، بحث مسائل سیاسی و امنیتی است، این که نقش استان‌ها در توسعه صادرات غیرنفتی، بحث اقتصادی و در نهایت جایگاه وزارت کشور؟ 
کوشش تبار: قاعدتا وقتی که نام وزارت کشور می‌آید، اولین موضوعاتی که به ذهن عزیزان متبادر می‌شود، این است که وزارت کشور را ماموریت‌هایی از این دست اشاره کردید، حوزه امنیتی، امنیت کشور، وزارت کشور را در انتخابات، وزارت کشور را در تقسیمات کشوری، وزارت کشور را در ثبت احوال، وزارت کشور را در حوزه‌های اجتماعی بیشتر شاید احساس می‌کنند که حضور و بروز دارد و نقش آفرینی و میانداری می‌کند، اما واقعیت این است که وزارت کشور یک کسوت و یک جایگاه اقتصادی هم بر آن مترتب است، آن هم از این جهت است که شما در ماموریت‌های وزارت کشور یکی از وظایف جدی وزارت کشور، پیاده سازی سیاست‌های عمومی دولت در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، عمرانی و حتی سیاسی و اجتماعی است، بنابراین این وزارت کشور هست که نقش میانداری در حوزه پیاده سازی سیاست‌های عمومی دولت را هم عهده دار است. 
سوال: یعنی بعنوان یک میانجی عمل می‌کند بین دستگاه‌های اقتصادی و هماهنگ کننده؟ 
کوشش تبار: بله یک هماهنگ کننده است، من می‌خواهم تعبیر دیگری را عرض کنم، وزارت کشور است نه وزارت امنیت، نه وزارت سیاسی، وزارت کشور یک کلمه کشور عام است و شامل همه چیز می‌شود، یکی از ماموریت‌های وزارت کشور پیاده سازی سیاست‌های عمومی دولت در حوزه اقتصادی است. 
سوال: در کشور که بحث می‌کنیم استان‌های مختلف را داریم و قاعدتا استان‌ها را هم در برخی از نظرات کارشناسان داریم که بعنوان موتور محرکه صادرات کشور محسوب می‌کنیم، برای این چه کردید؟ چه وظایفی را دادید؟ برای اجرای این وظایف و نقش در استان‌ها چه زیرساخت و چه شرایطی را برای آنها ایجاد کردید؟ 
کوشش تبار: تعبیر ما از وزارت کشور یک تعبیر وزارت پیشرفت و توسعه است، یعنی نقش وزارت کشور در حوزه اقتصادی در اصل ارائه دهنده و ارتقاء حاکمیت مطلوب در حوزه اقتصادی می‌بینیم اصلا نقش وزارت کشور چیست؟ پیاده سازی حکمرانی مطلوب در همه عرصه‌هایی که عرض کردم، اصلا حکمرانی مطلوب تولیتش با وزارت کشور است در کشور، حکمرانی و ارتقاء حکمرانی در حوزه اقتصادی هم با وزارت کشور است، چرا وزارت کشور؟ وزارت کشوری که حضور مویرگی در تمام عرصه نظام جمهوری اسلامی ایران در همه جغرافیای جمهوری اسلامی ایران دارد، وزارت کشور نماینده عالی دولت در استان، استاندار با آن هماهنگ است، در شهرستان، فرماندار، بخشدار، شهردار و حتی در پایین‌ترین حلقه مدیریتی ما دهیار را داریم در حوزه روستایی کشور، مدیریت روستایی؛ پس بنابراین یک حضور مویرگی دارد، پس می‌تواند بسیار نقش موثری داشته باشد در پیاده سازی سیاست‌های هر کدام از دستگاه‌ها، خودش سیاستگذاری حوزه‌های تخصصی نمی‌خواهد بکند حکمرانی مطلوب را می‌خواهد معنا ببخشد، ارتقاء حکمرانی در جمهوری اسلامی را می‌خواهد معنا ببخشد. 
سوال: می‌توانیم بگوییم سیاست‌های دستگاه‌های اقتصادی را بر اساس اسناد بالادستی و آن سند توسعه‌ای که دولت وقت انجام می‌دهد؟ 
کوشش تبار: بله، نقش تنظیم گری دارد، نقش هماهنگی دارد، نقش میانجی دارد گاهی اوقات بین دستگاه‌ها در حوزه ستادی و صف که استانداران و مجموعه استانداری است، در حوزه اقتصادی هم این کسوت را وزارت کشور قائل است کما این که برای آقای استاندار ما یک کسوت سیاسی – اجتماعی قائل بودیم، امروز با توجه به نیاز کشور، با توجه به اهمیت و اولویت اقتصاد ما الان فرماندهان اقتصادی می‌دانیم استانداران را و بار‌ها هم شما از زبان مدیران ارشد کشور دیدید که استاندار را بعنوان فرمانده اقتصادی مخاطب قرار می‌دهند، کما این که استاندار هست که کارگروه تسریع و رفع موانع را عهده دار است، استاندار است که شورای برنامه ریزی را هدایت می‌کند. 
سوال: قاعدتا اگر استاندار را بعنوان نماینده رئیس جمهور در استان ببینیم طبیعتا تمام این نقش‌ها را برای او متصور هستیم، برای دریافت پاسخ سوالم، برای توسعه صادرات استان‌ها چه وظایفی به آنها دادید و چه اقداماتی انجام شد؟
کوشش تبار: شما اشاره به صادرات کردید 
سوال: منظورم صادرات غیر نفتی است 
کوشش تبار: صادرات که شما اشاره می‌کنید، بهرحال پیشران پیشرفت در رشد تولید ملی با تکیه بر محور قرار دادن تولید غیر نفتی یا به نوعی صادرات غیر نفتی عملا نشان می‌دهد که ما اگر به صادرات غیر نفتی توجه کنیم و در آن مسیر به عنوان پیشران پیشرفت رشد تولید صادرات را در نظر بگیریم، باید به دنبال مجموعه عواملی باشیم که سمت و سوی صادرات را تقویت کند و با ارزش افزوده حداکثری در محصول نهایی و رقابت پذیر کردن محصول ما بتواند در مجامع بین المللی در بین کشور‌هایی که هدف صادرات ما هستند عرض اندام بکند. این هدف اصلی است که ما باید صادرات را بتوانیم هدفگذاری و نقطه زنی بکنیم، ما در وزارت کشور از یک سال پیش با طرح توسعه زنجیره‌های ارزش که آخرین حلقه آن و نقطه غایی آن صادرات است، یک برنامه تحولی را شروع کردیم و الان سال دوم آن هستیم، این زنجیره‌های ارزش راهبردی که شما به خوبی به آن اشاره کردید، نهایتا می‌تواند منجر به رقابت پذیر شدن محصول ایرانی و عرض اندام در عرصه ملی – منطقه‌ای و حتی فرامنطقه‌ای باشد. 
سوال:، چون شما وارد بحث طرح توسعه زنجیره‌های ارزش راهبردی شدید، قدری این را باز بکنید که اصلا این طرح چیست و قرار است چه اتفاقی بیفتد؟ 
کوشش تبار: ما از سال پیش یعنی اسفند ۱۴۰۱ بود که با دستور جناب آقای دکتر وحیدی وزیر محترم کشور قرار بر این شد که ما بتوانیم یک طرح تحولی را در ۳۱ استان جاری و ساری بکنیم در حوزه اقتصادی که بتواند نتیجه اش تحول در معیشت مردم، تغییر در درآمد جوامع محلی باشد. این طرح زنجیره‌های ارزش که عملا می‌خواهد به نفس تولید در استان‌ها بپردازد با توجه به مزیت نسبی استان‌ها در تولید کالا و محصول، به دنبال این هست، چون یک برنامه اجتماع محور بود، ما به دنبال این بودیم چه برنامه‌ای را هدف قرار بدهیم و با آن ایجاد تحول بکنیم که بتوانیم اجتماعات و جوامع محلی را از نتیجه آن بهره‌مند بکنیم، این طرح توسعه زنجیره‌های ارزش در ۳۱ استان وقتی شکل گرفت، ما آمدیم و در هر استان زنجیره‌های ارزشی که دارای محصولی بودند که مزیت رقابتی داشت یا می‌توانست مزیت رقابتی در آن تقویت بشود را شناسایی کردیم که در ۳۱ استان کشور این اتفاق افتاد، به همت اقایان استانداران، معاونین اقتصادی و جمع مدیران اقتصادی که در استان وجود دارند. 
سوال: عدد هم دارید که مثلا چقدر این باعث افزایش صادرات در استان شد؟ 
کوشش تبار: بله عرض می‌کنم، پس این هدفگذاری شد، در هر استان ما دو تا زنجیره ارزش را شناسایی کردیم، این ۶۲ زنجیره ارزش که شناسایی شد، قرار بر این شد که مطالعاتی برای آن انجام بشود، دو تا هدف را ما در زنجیره‌های ارزش مدنظر قرار دادیم، یکی این که ما چه بکنیم که این زنجیره ارزش اولا در استان به عنوان اولویت قرار بگیرد در تمام فعالیت‌های استان بعنوان محور برنامه ریزی این زنجیره ارزش در مطلع تصمیم گیری‌ها قرار بگیرد، یعنی همه منابع و ابزار‌های استان به کار گرفته بشود و آن زنجیره ارزش بتواند دو تا اتفاق در آن بیفتد، اولا بهره وری آن افزایش پیداکند، توسعه زنجیره را ما داشته باشیم و تعمیق دانش در آن زنجیره؛ من برای این که بتوانم این موضوع را بهتر به ذهن عزیزان متبادر بکنم، یک مثالی عرض بکنم، فک می‌کنم این طوری برای مردم شاید بهتر بشود، من مثال عرض بکنم از استان خوزستان؛ ما در استان خوزستان یکی از محصولات جدیدمان مثلا چیست؟ خرما است، این محصول خرما که ما الان تقریبا سومین کشور تولید کننده خرما هستیم و پنجمین محصولی است که ما تولید می‌کنیم، کشور اول مصر است با یک و ۷ دهم میلیون تن تولید، کشور دوم عربستان است با یک و ۵۴۰ هزار تن تولید که ما رتبه دوم بودیم الان آمدیم رتبه سوم، کشور سوم ایران است با یک و نیم میلیون تن خرما، ما اگر الان در تولید خرما رتبه سوم را داریم، این سوال پیش می‌آید که ما خرمایمان را چطور داریم صادر می‌کنیم؟ ما تقریبا می‌توان گفت ۱۵ استان کشور تولید خرما داریم. 
سوال: با چه ارزش افزوده‌ای داریم صادر می‌کنیم؟ 
کوشش تبار: احسنت، و ۹۸ درصد این تولید خرمای ما تقریبا در ۶ استان ما یعنی خوزستان، می‌آید بوشهر، می‌آید تا سیستان و بلوچستان بیشتر متمرکز آنجا هستند و چیزی در حدود ۲۳۰ هزار هکتار نخیلات ما است و اراضی باغ‌های خرمای ما است.
سوال: چه اقدامی انجام شد و چه خروجی داشت؟ 
کوشش تبار: ما در این حوزه اولا آمدیم زنجیره ارزش خرما را تعریف کردیم، یعنی از تولید یعنی از کاشت وارد این زنجیره شدند عزیزان ما در استان‌ها و در سطح استان و در سطح ملی هم شورای ملی توسعه زنجیره‌های ارزش تمام مجموعه‌هایی که در حوزه خرما فعالیت داشتند یعنی هم وزارتخانه‌های تخصصی مثل وزارت جهاد یا شرکت‌های دانش بنیان چه بخش خصوصی و چه اتاق بازرگانی تمام عزیزانی که در محصول خرما نقش ایفا می‌کنند و نه در خرما در همه محصولات، در شورای ملی توسعه زنجیره‌های ارزش که دبیرخانه آن در وزارت کشور است و ریاست آن هم با وزیر محترم کشور است این‌ها را عضو کردیم و برای زنجیره خرما و تمام حلقه‌های این زنجیره آسیب شناسی شد، مطالعه شد و ما بررسی کردیم که اگر ما بخواهیم بعنوان سومین تولید کننده خرمای دنیا بخواهیم محصول خرمای ما که جامعه محلی مان، آن کسی که باغدار است الان همین خرما را می‌چیند، برداشت می‌کند و متاسفانه فله‌ای با جعبه دارد صادر می‌کند من به چشم خودم این صحنه‌های ناراحت کننده را دیدم، در بعضی از استان‌ها همین الان شما بروید، این خرمای ارزشمندی که ما خاک مان فرسوده می‌شود برای آن، آب مان هزینه می‌شود برای آن،.
سوال: ما هم متاسفانه همیشه یکی از مشکلات مان صنعت بسته بندی مان بوده ؟
کوشش تبار: بله اصلا صنعت بسته بندی یک بحث است. 
سوال: همان ارزش افزوده؟
کوشش تبار: این که ما خرمایمان را نهایتا اگر می‌خواهیم صادر بکنیم در این زنجیره ارزش خرما هر کدام از این حلقه‌ها چه اشکالی، چه ضعفی دارند؟ چه دستگاهی می‌تواند در آن نقش آفرینی بکند، این خیلی مهم است، اصلا ما ۲۳۰ هزار هکتار در تحت پوشش نخیلات مان در آن نخل کاشتیم. 
سوال: نتیجه مطالعات چه شد و به کجا رسید؟ 
کوشش تبار: اولا حلقه‌های مفقوده یا ضعف‌هایی که در این مجموعه زنجیره ارزش هست را احصا کردیم، شناسایی کردیم، برای تک تک دستگاه‌ها این جا قرار شد نقش ایفا بکنند یعنی شرکت‌های دانش بنیان در ابتدای این زنجیره به کمک آمدند و همین الان فعالند که ما چه گونه‌ای از این خرما را بکاریم که اصلاح نژاد، اصلاح گونه‌ای انجام بدهیم که کیفیت خرمای ما همان بشود که در صادرات مشتری دارد، ما یک زمانی خرمای مجول با مطالبه زیاد می‌کاریم یک زمانی یک خرمایی داریم آنجا که اصلا ارزش صادراتی ندارد و جابجایی بشود. 
سوال: مصداق آن همان شعار سال می‌شود مشارکت مردم، جهش تولید ؟
کوشش تبار: بله، دوم این که ما آمدیم رسیدیم به بسته بندی، شما خیلی خوب گفتید، همین الان ما این صادرات فله‌ای مان را چه بکنیم؟ چه فرآوری ایجاد بکنیم که ما بتوانیم این را تبدیل بکنیم با حداکثر ارزش افزوده این محصول خارج بشود؟ ما همین الان امکان این که ۵۷ درصد محصول مان را فرآوری بکنیم و به ماده ارزش افزوده جدی نزدیک بکنیم امکانش را داریم. 
سوال: چرا؟ 
کوشش تبار: دستگاهش را نداریم، فناوری اش را نداریم 
سوال: یعنی تا حالا مورد بررسی و مطالعه هم قرار نگرفته بوده است؟ 
کوشش تبار: عزیزان کار می‌کنند، اما آن هم افزایی نبوده، وزارت کشور نمی‌خواهد مداخله کند در سیاستگذاری مثلا حوزه خرما، این کار وزارت جهاد است ما فقط کمک هستیم، ما یک زنجیره ارزش مدیریتی ایجاد کردیم، هم آن میانداری، آن تنظیم گری و آن هماهنگی تمام اعضاء و جوارح نقش آفرینان حوزه زنجیره خرما را با هم متمرکز کردیم و نقشه راه این که ما چه بکنیم که این محصول اولیه خرما که از درخت پایین می‌آید در بسته بندی، در فرآوری به محصول نهایی تبدیل بشود که با حداکثر خلق ارزش صادر بشود. 
سوال: الان خروجی این اقدامات خودش را نشان داده است؟ 
کوشش تبار: من یک مثال بزنم، مردم شریف مان دقت بکنند، در همین یک سال و نیم که همت کردند، آقایان استانداران و مجموعه مدیرانی که در سطح ملی در شورای ملی توسعه نقش ایفا کردند، مثلا در خرما، ما سال ۱۴۰۱، ۲۲۷ هزار تن تولید خرمایمان بوده است، سال ۱۴۰۲ یک سال روی این زنجیره کار شده، آسیب شناسی شده، سرمایه گذاری فکری شده، تعمیق دانش آمده، شرکت‌های دانش بنیان آمدند، فناوری آمده و همین ۲۲۷ هزار تن در طول این مدت به کمک حوزه‌های تخصصی، ما هماهنگ کننده ایم، تولید رسید به ۳۰۲ هزار تن، افزایش تناژ را ببینید. 
سوال: چند درصد افزایش پیدا کرده بود؟ 
کوشش تبار: چیزی در حدود تقریبا ۳۰-۳۵ درصد اگر اشتباه نکنم افزایش، میزان صادرات آن در ۱۴۰۱، ۹۶ هزار تن بوده، در سال ۱۴۰۲ رسید به ۱۰۳ هزار تن، صادرات افزایش ... حلقه آخر، آن جایی که ارزآوری دارد، چه عواملی باعث شد که این اتفاق بیفتد؟ این جاست که ما نقش ایفا کردیم و همه دستگاه‌ها کمک کردند، دقت بفرمایید، اولا ۱۸ تا بنگاه این جا بنگاه‌های نیمه تمامی بودند که موثر بودند در زنجیره ارزش، این‌ها در اولویت کار آقای استاندار قرار گرفت، اگر قرار بود منابع مالی تزریق بشود، تسهیلات داده بشود به این‌ها در اولویت، چون زنجیره باید کامل بشود. 
سوال: این جا آن تزریق منابع مالی هدفمند شد. 
کوشش تبار: بله، هدفمند شد، نقطه زنی کرد، گونه‌هایی که بسیار متنوع بود، ۶ تا گونه شناسایی شد که حداکثر بهره وری را دارند بهترین گونه برای صادرات هستند، بهترین مقاومت را دارند چه و چه، این‌ها شناسایی شد و این‌ها سعی شد جایگزین گونه‌هایی بشود که ارزش صادراتی ندارند، توسعه صنایع بسته بندی را ما داشتیم،‌ای کاش بود تصویر نشان می‌دادند که امسال شما وقتی وارد این غرفه‌ها می‌شدید در غرفه خوزستان، در بوشهر، در کرمان شما مواجه می‌شدید با محصولات خرمایی که مثلا به کشور ارمنستان دانه‌ای دارد صادر می‌شود با حداکثر ارزش افزوده. 
سوال: چه خرمایی؟ 
کوشش تبار: انواع مختلف، یا فرآوری شده همین خرما محصولات 
سوال:، چون دانه‌ای فرمودید 
کوشش تبار: بله ما خودمان آنجا لذت می‌بردیم این را می‌دیدیم یعنی این به حداکثر رساندن محصولی که فله‌ای داشت می‌رفت. یعنی جلوگیری از خام فروشی 

سوال: آقای دکتر  دو تا نکته وجود دارد، یکی بحث نقش مردم در این زنجیره که شعار سال هم همین است جهش تولید با مشارکت مردم، حضرت اقا فرمودند و دوم نقش این‌ها در توسعه صادرات کشور. این دو تا نقش را در این طرح برای ما بفرمایید؟
کوشش تبار: پس ما این جا گفتیم زنجیره ارزش یک برنامه تحولی است که می‌خواهد جوامع محلی را متحول کند و می‌خواهد چشم انداز بدهد به زنجیره‌ها و می‌خواهد حداکثر توان خودش را به کار ببندد که ما محصول نهایی مان به حداکثر ارزش افزوده صادر بشود، اگر بخواهید این اتفاقات بیفتد در ۶۲ تا زنجیره در ۳۱ استان، ما اول باید ببینیم که در مسیر توسعه زنجیره ارزش چه نیاز‌هایی داریم؟ در صنعت بسته بندی یا مثلا من مثال بزنم در بادام در چهارمحال و بختیاری، شما می‌روید می‌بینید بادام گونی دارد صادر می‌شود می‌رود، این باید به فرآوری برسد و باید با حداکثر ارزش افزوده صادر بشود می‌تواند تبدیل به انواع مختلف محصولات حاصل از بادام اولیه بشود، مثلا کرم، خلال بادام،. این چه می‌خواهد؟ ما این جا دیدیم که مثلا در چهارمحال لازم است که یک شهرک تخصصی بادام زده بشود، دولت این جا وارد می‌شود، از توان و منابع خودش استفاده می‌کند، مثلا زمین در اختیار می‌گذارد، وام می‌خواهد پرداخت بکند، این جا بسته‌های سرمایه گذاری، فرصت‌های سرمایه گذاری که در زنجیره ارزش بادام در چهارمحال تعریف شده است.
سوال: عملیاتی شد؟ 
کوشش تبار: بله، فرصت‌های سرمایه گذاری احصا شده، چون دولت دارد این زنجیره ارزش را حمایت می‌کند پس ریسک آن هم کم است ما این جا در همین نمایشگاه فرصت‌های سرمایه گذاری را برای توسعه زنجیره بادام تا صادرات را عرضه کردیم. 
سوال: در همین نمایشگاه اخیر؟ توانمندی صادراتی؟ 
کوشش تبار: بله البته هدف اصلی مااین نبود، ما در همین نمایشگاه قصدمان این بود که الگو‌های موفق در توسعه زنجیره ارزش ۳۱ استان را بیایند ببینند از همدیگر یاد بگیرند، دانش افزایی بکنیم، هدف غایی این بود، اما کنار این همان جا فرصت‌های سرمایه گذاری هم در اختیار بخش خصوصی قرار گرفت. 
سوال: آماری دارید از نمایشگاه اخیر که چقدر کمک کرد به افزایش قرارداد‌ها یا توسعه صادرات استان‌های ما؟ 
کوشش تبار: این هدف ما نبود ولی من این عدد را می‌گویم خیلی امیدبخش است. همین زنجیره‌ها که آنجا حضور پیدا کردند، گزارشی که من دارم در همی ششمین نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی در همین سالن ۴۱ ما ۲۲۸ توافق تجاری با حدود ۱۴ کشور خارجی را داشتیم، هدف ما این نبوده، قرارداد‌هایی که بسته شد آنجا، چیزی در حدود ... 
سوال: نگاه، نگاه تحولی بوده ولی سرانجام به این جا رسید. 
کوشش تبار: بله، این از نتایج سحر بود، ۸۰۰ میلیون یورو ارزش ارزی این توافقات بود و ۲۵ همت هم ریالی آن بود، البته چیزی در حدود ۱۱۰۰ مذاکره در آنجا شکل گرفت، از ۴۰ کشوری که حضورداشتند فکر می‌کنم چیزی در حدود ۱۱۰۰ مذاکره تجاری با بخش داخلی و خارجی بخش همین هیات‌های تجاری خارجی بودند، ۲۲۸ توافق شکل گرفت و مثلا در سیستان و بلوچستان ما ۱۰ تا تفاهمنامه در حوزه شیلات، کشاورزی، حوزه میگو، نخیلات، این‌ها چیزی معادل ۲ هزا رو ۳۵۰ میلیارد تومان ارزش ریالی آن بود که این تفاهمنامه‌ها شکل گرفت، در دیگر استان هایمان هم این عددی که عرض کردم مثلا در خراسان شمالی من این آخرین گزارشی که به من دادند، ۳ و نیم میلیون دلار بخش خصوصی ما در حوزه ساختمانی و پلاستیکی با کشور پاکستان و عراق و افغانستان و ازبکستان، توافقنامه امضا کردند. این حاشیه بود، متن ما الگوی توسعه زنجیره ارزش بود که بحمدالله آنجا شکل گرفت، ما بحمدالله در این یک سال و نیم با همت وزیر محترم کشور ما توانستیم از گفتمان سازی در توسعه زنجیره ارزش عبور کنیم  و الان استان‌های ما دارند نقشه راه توسعه زنجیره ارزش را تعریف می‌کنند نقشه راه چی را به همراه دارد اولاً برای توسعه زنجیر هدف گذاری می‌کند که من فرصت نیست الان عرض.