کلام سعدی، تعادلی هنرمندانه بین زیبایی ادبی، عمق اندیشه و صداقت دارد

معصومه امیرزاده در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری صداوسیما در پاسخ به سوالی درباره راز ماندگاری آثار سعدی گفت: کلام سعدی تعادلی هنرمندانه بین زیبایی ادبی، عمق اندیشه و صداقت دارد و این ویژگی‌ها سبب شده است که آثار او نه تنها در زمان خود، بلکه در طول قرن‌ها و در فرهنگ‌های مختلف ماندگار و تأثیرگذار باقی بماند.

این پژوهشگر حوزه زبان و ادبیات فارسی افزود: زبان سعدی زبانی 'سهل و ممتنع' است و ظاهر ساده آن، پشتوانه‌ای از اندیشه‌های فلسفی، صناعات ادبی و تجربه زیست دارد؛ مخاطب در لحظه جذب این زبان می‌شود؛ اما با تکرار، لایه‌های جدیدی از معنا برای او گشوده می‌شود.

امیرزاده یکی دیگر از علل نفوذ سخن سعدی را نگاه انسان‌شناسانه و تجربه‌محور او دانست و تصریح کرد: سعدی با دقتی شبیه به یک روانشناس، رفتار انسان را روایت می‌کند؛ به همین علت، خواننده در هر دوره‌ای می‌تواند خود را در آینه حکایات او ببیند.

این مدرس دانشگاه، همچنین به پیوند عمیق میان اخلاق، حکمت و زیبایی در آثار سعدی اشاره کرد و گفت: سعدی نه‌فقط یک شاعر و ادیب، یک آموزگار اخلاق است و مفاهیمی، چون انصاف، قناعت، و شفقت در آثار او با زبانی شیرین و باورپذیر بیان شده‌است؛ بی‌آنکه رنگ پند مستقیم بگیرد.

خانم امیرزاده در بخش پایانی سخنان خود به تأثیر حکمت علوی در اندیشه سعدی پرداخت و تأکید کرد: تأثیر نهج‌البلاغه و آموزه‌های امام علی (ع) در آثار سعدی، صرفاً در سطح واژگان و تعابیر باقی نمی‌ماند، در ساختار اندیشه و نظام اخلاقی او نیز مشهود است. این تأثیر ساختاری و فکری، در کنار شباهت‌های زبانی و موسیقایی میان آثار سعدی و کلام علوی، گواهی است بر پیوند عمیق او با حکمت متعالی.

دکتر معصومه امیرزاده در پاسخ به این سوال که سعدی چه پیامی برای جامعه امروز، به ویژه نسل جوان دارد، گفت: اگر سعدی در عصر ما زندگی می‌کرد، به احتمال بسیار زیاد باز هم نگران مسائلی، چون اخلاق، اعتدال، انصاف و کرامت انسان بود. سعدی به ما یادآوری می‌کند که آنچه آدمی را بزرگ می‌کند، نه ثروت و عنوان، بلکه خرد، اخلاق و انسانیت است. او به نسل امروز توصیه می‌کند که زندگی را با چشم‌انداز بلندمدت ببیند و از لذت‌های زودگذر و دنیوی پرهیز کند؛ زیرا اینها راه نجات روح نیستند.

وی افزود: سعدی همچنین به ما می‌آموزد که با دیگران همان گونه که دوست داریم با ما رفتار شود، رفتار کنیم. این همان کلامی است که در بسیاری از آثار او به وضوح دیده می‌شود. اگر بخواهیم لحن سعدی را برای امروز بازآفرینی کنیم، شاید بتوان گفت که 'آدمی به انسانیت زنده است نه به دارایی و نام.

دکتر امیرزاده در پایان به اهمیت خواندن متون کلاسیک ایرانی مانند گلستان و بوستان در خانواده‌ها اشاره کرد و گفت: خواندن این متون برای نسل جوان، به ویژه برای بچه‌ها، بسیار ضروری است؛ مادران می‌توانند در مناسبت‌هایی مانند شب یلدا و نوروز این کتاب‌ها را به فرزندان خود معرفی کنند و بگذارند تا ذائقه ایرانی در آنها پرورش یابد؛ این کار به ایجاد ذوق زیباشناسی و تربیت اخلاقی کودکان ایرانی کمک خواهد کرد.